Idą Święta Wielkanocy.

Zbliżające się Święta Wielkanocne stanowią wyzwanie dla każdego katolika. Dawniej najważniejszym było, aby na początku Wielkiego Tygodnia zakończyć wiosenno-przedświateczne porządki, wybielić wapnem izby i drzewa na ogrodzie i zdążyć ze świątecznym wystrojem domów. W kuchniach trwały przygotowania wielkanocnych potraw, wyrabiano masło, pieczono przede wszystkim serniki i zdobiono jajka – najpiękniejszy symbol Wielkanocy. Żadna gospodyni nie śmiała pozostawić w domu starych śmieci,  ponieważ wraz z nimi usuwano wszystko co złe, nawet to, co nagromadziło się w sercu. Wielkanoc to odnowa i czystość duchowa, drewniane chałupy odmalowywano w tym czasie także od zewnątrz.

Niedziela Palmowa jest pierwszym istotnym wydarzeniem Wielkiego Tygodnia. Korzenie procesji z palmami sięgają IV w. Obecnie towarzyszy im zwyczaj święcenia palm – na Śląsku są to przeważnie gałązki wierzby (koniecznie z baziami) przepasane czerwoną wstążką. Czerwień wstęgi ma tutaj wymowny symbol, to męczeństwo Jezusa, jego Zmartwychwstanie oraz nieśmiertelność duszy ludzkiej. Bazie w tradycji ludowej oznaczają budzącą się do życia przyrodę, zapowiedź nadchodzącego okresu rozkwitania i owocowania. Palmy wielkanocne miały chronić ludzi, zwierzęta, domy i pola przed ogniem i złymi mocami. Aby nie cierpieć na ból głowy i gardła należało po powrocie do domu z poświęconą palmą połknąć bazie (badania chemiczne wykazały, że zawierają one śladowe ilości ampicykliny). Te same obrywane z poświęconej palmy i mieszane z ziarnem siewnym podkładano pod pierwszą zaorana skibę. Aby zapewnić sobie powodzenie i urodzaj w niektórych regionach Polski chłostano się nawet poświęcona palmą. Na naszym terenie zwyczaj ten nie był znany, natomiast poświęcona palmę kładziono na ramiona wiszącego na krzyżu Jezusa.

Kolejnym dniem z którym związana jest symbolika wielkanocna to Wielki Czwartek.

W tym dniu rozpoczyna się Triduum Paschalne, na które składa się Wielki Piątek, Wielka Sobota i Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego.  Wielki czwartek poświęcony jest sakramentowi kapłaństwa. W tym dniu milkną dzwony, ministranci używają kołatek wystukując rytm 1,2  ?.1,2,3. Po dziś dzień na wioskach śląska opolskiego istniej zwyczaj ogłaszania godzin mszy, oraz południa przez grupę ministrantów z kołatkami. W niektórych domach na wioskach pod Opolem dzieci myją nogi najstarszemu mężczyźnie z rodu,  znajdując pod miską kotloki. Mówi się, że od Gloria dzwony zostały zawiązane, a stosowane w tym czasie zastępczo Kołatki to znak żałoby, zdrady Judasza i początku męki Chrystusa. W tym dniu obowiązywał już post jakościowy.

Wielki Piątek to dzień męki i cierpienia Jezusa. W kościołach przed południem na znak żałoby obowiązuje cisza. Po południu natomiast ma miejsce nabożeństwo adoracji  Krzyża . Jest to dzień szczególny, w którym na znak żałoby  w niektórych domach obowiązuje cisza, nie słucha się radia, czy też nie ogląda telewizji.  Ciekawostką jest także fakt, że każda wieś miała swoje godziny klekotania. W Wielki Piątek nie pracowało się w polu i na ogrodzie. Obowiązuje po dziś dzień post ścisły. Zanika już niestety w panien tradycja obmywania twarzy przed wschodem słońca. W ciszy udawano się nad strumień, bądź rzekę i obmywano twarz  – łapiąc płynące z prądem pomarańcze, lub jabłka.

Wielka Sobota to czas żałoby. W ten dzień do południa chodziło się i chodzi całować nogi Pon Bóczkowi. Natomiast po południu przygotowywano koszyk z pokarmami na święcenie. Święconkę podawano na świąteczny stół. Jednak warto zauważyć, że zwyczaj święcenia pokarmów istnieje w naszych parafiach dopiero od kilkudziesięciu lat. Ważnym wydarzeniem wielkiej Soboty jest poświęcenie ognia. Z tym wydarzeniem wiąże się kolejna tradycja świąteczna, a mianowicie  – Lyfki. Były to krzyżyki zrobione z 60 cm gałązek leszczyny, połączone drutem, a  na końcach tych  gałązek znajdowały się szczypki. Zapalało się Lyfki w czasie święcenia ognia (Lumen Christi) i niosło do domu. Następnie z lyfki robiono krzyżyki i zanosiło się na pole do wszystkich 4 rogów w czasie Dni Krzyżowych.

Niedziela Wielkanocna rozpoczyna się mszą rezurekcyjną. Dzwony zostają rozwiązane i obwieszczają zmartwychwstanie Pańskie. Po mszy w gronie rodzinnym spożywa się śniadanie wielkanocne, a na stole królują poświęcone dzień wcześniej pokarmy. W wielu rodzinach istotnym elementem  tego wyjątkowego śniadania jest dzielenie się jajkiem święconym. Zwyczaj ten powoli wnika w śląską tradycję, jednak nasi pradziadkowie nie święcili pokarmów i nie dzielili się jajkiem. Dla nich ważnym elementem niedzieli był obiad. A podawano między innymi  kury, koźlęta, króliki i oczywiście kluski, do kawy przygotowane były hałdy kołocza ze serem i serniki. Natomiast kolacje składała się z sałatki ziemniaczanej (Kartoffelsalatu) i śledzi solonych.

Wielki Poniedziałek nie mógł ujść pannom na wydaniu i małym dziewczynkom na sucho. Tradycja ta bardzo mocno zakorzeniła się w Polsce i kontynuowana jest z różnymi emocjami po dzień dzisiejszy. W podziękowaniu za pamięć chłopcy i kawalerowie otrzymywali dawniej pisanki, dziś oprócz pisanek dostają słodycze i owoce. W ten dzień warto pojechać do Pietrowic Wielkich, aby podziwiać  coroczną Kawalkadę Wielkanocną, czyli procesję stu koni. Prowadzą ją dwaj jeźdźcy – jeden trzyma krzyż, drugi drewnianą figurę Zmartwychwstałego, po mszy w kościółku  p.w. Św Krzyża wierni wracają do wsi polnymi drogami i miedzami niosąc wszędzie błogosławieństwo.

Święta Wielkanocne zawdzięczają swój niepowtarzalny charakter głębokiej symbolice: jajko było w ludowych wierzeniach lekarstwem na choroby, urok i chroniło przed pożarem. Zając to symbol odradzającej się przyrody, wiosny i płodności. Do Polski symbol ten przywędrował na początku XX w z Niemiec. Woda i ogień posiadają moc oczyszczenia. W  tym czasie symbolika, tradycje i obrzędy są najbardziej znaczące. Bardzo ważnym jest, by jak największą ilość tych wspomnianych tradycji i obrzędów została zachowana i przekazana młodszym pokoleniom. To przecież jest nasze dziedzictwo kulturowe i to my jesteśmy odpowiedzialni za jego ochronę.      Redakcja