Święty Serwacy ( zm. 384 w Maastricht ) – był biskupem i jest świętym kościoła katolickiego, a zarazem jednym z 3 zimnych ogrodników. Serwacy jest pierwszym biskupem Belgii, o którym nie ma wiarygodnych informacji. Jego imię wskazuje na pochodzenie z Europy Wschodniej lub z Armenii. Jest patronem stolarzy i uprawiających winorośl, urodzajów, miał chronić przed przymrozkami a także gorączką ( febrą ) i reumatyzmem.
Już przed 345 r. został biskupem Tongeren w Niderlandach w zachodniej części Cesarstwa Rzymskiego ( obecnie Diecezja Lige ). Jako biskup należał do przeciwników arianizmu. Wyróżniał się jako obrońca ortodoksyjnej wiary w Trójcę Świętą na synodzie w Rimini w roku 359. Gościł u siebie św. Atanazego, podczas gdy ten przebywał na jednym ze swych wygnań, w czasie soboru w Kolonii w 346 świadczył przeciwko biskupowi Kolonii mówiąc, że biskup ,,zaprzecza bóstwu Jezusa Chrystusa. Zdarzyło się to nawet w obecności Atanazego, biskupa Aleksandrii?. W 359 r. brał czynny udział w synodzie w Rimini, na którym poparto uchwały Soboru Nicejskiego I potępiające błędy Ariusza. Ufundował i poświęcił dwa kościoły ku czci Matki Bożej w Maastricht i w Tongeren. Wiele podróżował, był m.in. dwa razy w Rzymie (366 i 384).
Próbował pogodzić Konstancjusza z Magnencjuszem lecz bez skutku. Odbył pielgrzymkę do Rzymu, skąd wrócił przekonany, że Tongres wpadnie w ręce Hunów (najazd Hunów miał miejsce w połowie V wieku). Przeniósł wszystkie relikwie kościelne do Maastricht, gdzie później zmarł. Za datę jego śmierci przyjmuje się 13 maja 384, nie jest jednak pewna. W Tongres nie było później biskupa przez sto lat.
Krypta z grobem św. Serwacego w Maastricht. W Polsce święty jest znany głównie, jako jeden z trzech zimnych ogrodników. Jego wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 13 maja.
Na grobie Serwacego wystawiono najpierw kaplicę, następnie kościół, który zniszczyli Normanowie w 881 roku ( odbudowano go w 1039 ). W osobnym relikwiarzu-hermie przechowywana jest czaszka świętego. Kiedyś do jego grobu przybywało wielu pielgrzymów wśród nich byli cesarze: Karol Wielki, Henryk III. W 1496 przybyło 142 000 pątników.
W ikonografii św. Serwacy przedstawiany jest w biskupich szatach pontyfikalnych. Czasami razem ze św. Piotrem, który według legendy podaje mu srebrny klucz do bram nieba. Atrybutami są chodaki i smok.
Przysłowia ludowe związane ze Św. Serwacym:
– ,,Św. Pankracy, Św. Serwacy i Św. Bonifacy – źli na ogrody chłopacy”,
– ,,Gdy w maju dobry Serwacy, dobry w czerwcu Bonifacy”,
– ,,Jak się rozsierdzi Serwacy, to wszystko zmrozi i przeinaczy”. Redakcja